Gündem o kadar canımı acıtıyor, öfkemi öyle bir kabartıyor ki huzursuz ruhumdan dışarı sekmek için gündem dışı bir Pazar yazısı yazmaya niyetliyim. Biliyorum, siz dünyanın güneÅŸi ilk evvela gören tarafında yaÅŸayanlar için Pazar günü nihayete ermek üzere. Biz burada, dünyanın arka yüzünde pırıl pırıl bir yaz gününe uyandık. Bey bir workshop’a katılmak üzere erkenden çıktı, gitti. Ben tembel tembel yogamı yaptım, Bach’ın çello konçertosunu dinleyerek mutfağı temizledim, yatağı topladım, etrafa saçılmış elbiseleri, gömlekleri dolaplara astım. Sonra yine, telaÅŸsız bisikleti çözdüm, üzerine fıstık ezmesi sürülmüş beygıl  yemek üzere yazıhaneme (Fresh Pot Kahvesi) vardım. (Glutensiz olayı bu bunalım yüzünden fena halde sekteye uÄŸradı, üzerine varmıyorum ÅŸimdilik. Vardır bir hayır. )

Kalın katmanlar halinde fıstık ezmesi sürdüğüm mini mini  beygıl parçalarını ağır ağır çiÄŸnerken bu yazı kafamda yazılmaya baÅŸladı bile. Sabahın erken saatlerindeki avare zamanların hediyesi iÅŸte. Sadık okurlar hatırlayacaktır, ben geçen yaz (yoksa önceki yaz mıydı?) yaratıcılık sürecinde avare zaman geçirmenin öneminden bahsettiÄŸim bir yazı dizisi yayınlamıştım. Benim deÄŸil bu fikir, yaratıcı yazarlık konusunda yazan Brenda Ueland’ın. Ueland ilham denen ÅŸeyin hiç de öyle ÅŸimÅŸek gibi çakmadığından, aksine böyle avare avare deniz kenarında yürüdüğümüz (telefonda konuÅŸmadan) ya da ağır ağır beygıl çiÄŸnediÄŸimiz (gazeteye bakmadan) tek başınalık anlarında ılık ılık zihne akan cümlelerle geldiÄŸinden bahseder. (Barbara Ueland: If You Want to Write)

Karşımdaki duvara bakarak beygıl çiÄŸnerken benim aklım da iki adet yazı yazdı. Birisi bu okuduÄŸunuz: “AÅŸk ve Yas”. DiÄŸeri de parmaklarım aklımın hızına yetiÅŸirse yakında kaleme alacağım “Yoga ve Ben”.

Tamam, lagaluga yaparak aslında konunun özünden kaçıyorum. Gündemin verdiği huzursuzluktan kaçmak için kişisel bir konudan bahsedecektim ama kendi acımdan dışarı nasıl  sekeceğimi hesaplamamıştım. İyisi mi balıklama dalayım.

Babam geçen yıl 8 AÄŸustos günü intihar etti. Biz yine burada Portland’daydık ve ÅŸimdiye kıyasla çok da yerleÅŸik bir hayat modundaydık. (sanki) Sabaha karşı bir saatte ev telefonu çaldı. Sabaha karşı çalan telefonlar (hele bir de ev telefonu ise) hep uÄŸursuzluk alametidir ya, bir de dünyanın uzak bir köşesindeysiniz, o uÄŸursuzluÄŸun uzaklardaki ailenizden geldiÄŸi kesindir. Ben uykumun arasında ev telefonunun zilini duyduÄŸumda, sadece “Türkiye mi, Yunanistan mı acaba” diye düşündüm. Kötü haber kesin ama bizimkilerden mi, Bey’inkiler mi? Bey zar zor çıkan bir sesle “Alo, evet, evet Selim” deyince de başımı yastığa iyice bastırdım. Bastırdım ki  batsın, batsın bir metre derine dalsın, duymayayım. Oysa daha iki gün babamı çok düşünüp, ölecek diye kederlenmiÅŸtim. Stres altındaydı. Bir kaç defa aradığımda ofis telefonunda konuÅŸuyordu, bana cevap verememiÅŸti. Ä°ÅŸleri müthiÅŸ kafasına takıyordu. Yazdığım hafif, komik, onu rahatlatmaya çabalayan emaillerime hiç alışmadığım bir ciddiyetle cevap veriyordu. “Böyle giderse kalp krizi geçirecek” diye geçiriyordum içimden.  Bir kaç hafta önce de kahvaltı sofrasında otururken yüreÄŸime hiç tanımadığım bir ağırlık çöküvermiÅŸti, aniden  ve “çok kötü bir ÅŸeyler olacak” deyivermiÅŸtim yarı refleks tepkisiyle. Bey ÅŸaşırmıştı, çünkü ben uÄŸursuzlukların, endiÅŸenin, evhamın söze dökülmesinin onları gerçek kılacağı ihtimaline hep inanır, hayra deÄŸil de ÅŸerre doÄŸru açılmaya meyleden ağızları daha aralanmadan sustururum.

Telefonu elime aldıktan sonrası hızla geliÅŸti. Kalp krizi deÄŸil, intihardı. KardeÅŸim Portland’da sabah olsun diye saatlerdir beni aramak için bekliyordu. Kızgındı, üzgündü, ÅŸaÅŸkındı…70 yaşında  bir adam kendi elleriyle hayatına son vermeye karar verdiÄŸinde geride kalanlar,  kayıpları ile baÅŸ etmekle kullanabilecekleri bir takım temel duygulardan otomatikman mahrum kalıyorlar. Hastalık ya da kaza gibi insanın kendi iradesi dışında geliÅŸen olaylar sevdiÄŸinizin canını aldığında dövünebilir, ÅŸansızlığa, bahtsızlığa, kadere sövebilir, rahmetliye gani gani acıyabilirsiniz. Ama kiÅŸi kendiliÄŸinden hayattan vazgeçtiÄŸinde elinizde bunlar yok. İntihar söz konusu olunca insan ister istemez ölenden çok kendini düşünüyor. “Ay canına nasıl kıydın?” dan çok, “bana (bize) bunu nasıl yaptın?” geliyor akla.

Kulağımdaki ahizeden yankılanan kardeşimin sesi de durmadan aynı soruyu soruyordu bana:

“Bize bunu nasıl yapabildi?”

***

Babamın ölümü benim hayatımdaki ilk büyük kaybım. Bu ilki daha erken deÄŸil de, otuz sekiz yaşında yaÅŸadığım bir hayatı bana bağışlamış olduÄŸu için her gün Allah’ıma şükretmeyi boynumun borcu bilirim. Elbette ölümler geldi geçti ilk gençliÄŸimden. Neneler, dedeler birer birer gittiler. Ama iÅŸte bilirsiniz, nene-dede kuÅŸağı çocuk gözünde zaten kapıya yakın bir yerde dururlar. Hele hele bizimki gibi bütün kadınların doÄŸurmak için en az otuz yaşını bekledikleri bir ailede altmış küsur yaşındaki bir anneanne, çocuÄŸun gözünde hayatın çok uzak bir noktasında durmaktadır. Anneannem annemi doÄŸurduÄŸunda 31 yaşındaymış, babaannem babamı doÄŸurduÄŸunda ise 42. Ben doÄŸdumda annemle babam otuzlarını geçmiÅŸler. Babamın babası olan dedemi hiç tanımadım. Ben doÄŸmuÅŸum, üç ay sonra Bursa’da hamamda kalp krizi geçirip ölmüş. Annemin babası dedem ise seksen küsur yaşına kadar yaÅŸadı. Kadınların çoÄŸu doksanlarını görüp de hayata gözlerini kapadılar.

Uzun lafın kısası, yirmi yıl önce hiç beklemediÄŸimiz anda hayatını kaybeden Ankara’daki teyzemin ölümü dışındaki yakınlarımın ölümleri, ölenler de dahil herkesin zaten beklediÄŸi, ÅŸok edici etkisi olmayan olaylardı.

Åžok çok accayip bir halmiÅŸ. Belki herkeste aynı ÅŸekilde kendini göstermiyordur, bilmiyorum. Bendeki tezahürü şöyle oldu: Aniden sakinleÅŸtim. Daha telefonu kapamadan duru bir sukunet kapladı benliÄŸimi. Ãœstüne bir de hemen herkesi sakinleÅŸtime, perspektif saÄŸlama görevine soyundum. Bir iki damla göz yaşı belki aktı, belki akmadı yanaklarımdan aÅŸağı. Kokia ertesi sabah kalkacak uçaÄŸa bilet ayarlarken ben tek bir ayrıntıyı bile atlamadan sırt çantamı hazırladım. Tek başıma kıtaları aÅŸtığım transatlantik uçuÅŸu sırasında da hiç aÄŸlamadım. “Babama Veda” yazısını yazdım. Gözlerimi kapadığımda onu görmeye çalıştım. Ruhu tanımadığım bir alemlerde taklımış gibi geldi, hissedemedim.

Cenazede, mezarlıkta, duada, evde otururken, kardeÅŸimi, Selva’yı, annemi, halalarımı görünce, hadi hiç biri olmadı tek başıma Amerika’ya dönerken aÄŸlarım diye düşünmüştüm. Geceleri tek başıma uzandığımda akıttığım bir kaç damla dışında bir ÅŸey çıkmadı. İçimden sadece dua etmek geldi. Harıl harıl dua ettim sadece.

Şok gerçekten accayip bir şey. Benliğin benliği korumaya alması durumu. Kaybın acısı ruha bir anda çökmesin diye üreyen bir takım beyin kimyasalları. Bir nevi doğal uyuşturucu. O da bütün uyuşturucular gibi insanı hissizleştiriyor. Acıyı hissetmediğin gibi, neşeyi de hissetmiyorsun. Sakin sandığım ruh hali sadece hissizlikmiş aslında.

Geçen bir sene boyunca bu hissizlik sürdü. Önceleri bu halimi kendimden ve etrafımdaki insanlardan sakladım. Eskiden bana çok zevk veren ÅŸeyleri yapmaya devam ettim. Her sabah yoga, Büyükada’da bisiklete bindiÄŸim bir gün, Eyüp Sultan Camii’nde dua etmek, BoÄŸaziçi Ãœniversite’siden çimenlere yayılmak, BeyoÄŸlu’nda bir kafede roman okumak, Fener’in kargacık burgacık sokaklarında gezinip sonra Patrikhane’nin kilisesindeki ayini yakalamak…Hiç biri bana eskiden verdiÄŸi zevki vermedi.

Nihayet birgün hissizliÄŸimi kabul edip, itiraf ettiÄŸimde arkadaÅŸlarımdan birisi “eh bu anlattığın tam da yas hali” iÅŸte dedi.

Şaşırdım. Araştırdım. Okudum, ettim. Sahiden de öyleymiş. Hayattan zevk alamama, neşeyi, sevinci hissedememe hali. Yas haliymiş. Oysa ben yas bir ağız dolusu yaşanan acı zannederdim. Dolu dolu hissedilen bir şey. Aşk gibi bir şey olmalıydı yas. Ham, koyu, iliğinde kemiğinde hissettiğin bir şey. Ya da basitçe hissedilen bir şey olmalıydı, uyuşukluk değil yani.

DeÄŸilmiÅŸ.

İnsanı en çok bunalıma sokan şey hissedememek. İnsanevladını bitiren şey hissizleşmek. Yeni, heyecanlı, renkli, parlak tecrübelerin peşinde koşmamızın tek bir sebebi var: Bir şeyler hissetmek. Hep diyorum ya, hayalimiz ister en son model i-pad olsun, ister samadhi (yogada aydınlanma) eninde sonunda hayalini kurduğumuz şey bir tecrübe ve onun hissi.

En çok ÅŸey hissettiÄŸimiz zaman ise aÅŸk zamanı. Ä°nsan aşık olmayagörsün tenini okÅŸayan güneÅŸ ışığından tutun da, ÅŸeftalinin dil ile damak arasında eridiÄŸi ana, Mozart’ın notalarından, balıkçının yüzündeki kırışığa kadar herÅŸeyden bir his çıkarabiliyor. Çok genç öğrencilerim var benim. Daha ilk defa aşık olanlar. Onlara hep ÅŸunu söylemek istiyorum: AÅŸkı hissettiÄŸiniz o ilk altı ay, ya da altı hafta ya da altı gün, neyse iÅŸte aÅŸkın çağıl çağıl aktığı o ilk zaman, bir daha gelmiyor. Sonrasında aÅŸk daha derin, daha anlamlı, bambaÅŸka ve çok deÄŸerli bir duyguya dönüşebiliyor ama o hisler çaÄŸlayanı sadece ilk zamanlar yaÅŸanıyor.  O dönemi ciddiye almalı, hiç mahçup olmadan dolu dizgin yaÅŸamalı…

AÅŸk, yasın tam tersi. Hatta belki hayatı aÅŸk ve yas uçlarından oluÅŸan bir düzlemde yaşıyoruz. AÅŸk’a yaklaÅŸtıkça, his dolu ve mutlu, Yas’a yaklaÅŸtıkça hissiz ve mutsuz…

Pazar yazısı dedim, hepinizi yasa soktum değil mi? Affola.

Her farkediş beraberinde bir hissediş de getiriyor ama. Her hissediş ile düzlemin Aşk ucuna biraz daha yaklaşıyoruz sanki.

Buraya kadar benimle kaldıysanız, sabrınız ve iç dünyamda bana eşlik ettiğiniz için teşekkür ederim.

“Yoga ve Ben” de görüşmek üzere.